Πως η κρίση οδήγησε την Κύπρο στην ενίσχυση των προτύπων διακυβέρνησης
Οι πιέσεις της διεθνούς χρηματοδότησης ώθησαν τις κυπριακές αρχές να ενισχύσουν την εταιρική διακυβέρνηση.
Η Κύπρος ήταν μία από τις χώρες που υπέστει το μεγαλύτερο πλήγμα από την χρηματοπιστωτική κρίση. Ως αποτέλεσμα, αποκόπηκε από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και κατέφυγε στη διάσωση πακέτων που χρηματοδοτήθηκαν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Κατά τη διάρκεια του 2013, οι δύο μεγαλύτερες κυπριακές τράπεζες ζήτησαν κρατική ενίσχυση, κυρίως λόγω των κεφαλαιουχικών ελλείψεων από τις ζημίες που υπέστησαν λόγω κρατικών χρεωστικών ομολόγων ως αποτέλεσμα της συμμετοχής τους στον ελληνικό ιδιωτικό τομέα που υπέστη σοβαρή ζημιά.
Επιπλέον, η ουσιαστική έκθεση των κυπριακών τραπεζών στην ελληνική οικονομία και η επιδείνωση των εγχώριων οικονομικών συνθηκών, επηρέασαν αρνητικά την ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών και οδήγησαν σε σημαντική αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και στην ανάγκη για αυξημένες προβλέψεις.
Εξαιτίας αυτού, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και λόγω του εποπτικού της ρόλου στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου, απαίτησε από τις δύο τράπεζες να ενισχύσουν την εταιρική τους διακυβέρνηση και τη διαχείριση κινδύνων μέσω αυστηρότερων προτύπων διακυβέρνησης.
Εκτός από τους κανόνες της Κεντρικής Τράπεζας και ως προϋπόθεση της διεθνούς χρηματοδοτικής στήριξης, η κυβέρνηση ήταν υποχρεωμένη να δεσμευθεί για ένα πολύπλευρο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής. Ως εκ τούτου, σημαντικός ήταν ο ρόλος που διαδραμάτισαν η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου νομικής και εταιρικής διακυβέρνησης.
Γεγονότα τελευταίας δεκαετίας στην κυπριακή αγορά
Ουκ ολίγες ήταν οι ελλείψεις στην εταιρική διακυβέρνηση, ιδιαίτερα στον χρηματοοικονομικό τομέα. Η αδυναμία αποτελεσματικής διακυβέρνησης των επιχειρήσεων, η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ διεθυντών και μετόχων, η στρατηγική τους κατεύθυνση καθώς και οι αβάσιμες πολιτικές, ήταν - μεταξύ άλλων - οι βασικοί λόγοι που οδήγησαν στην αποτυχία τους να παράσχουν μια ισορροπημένη και σαφή αξιολόγηση αλλά και πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να επιτύχουν τους στόχους τους.
Ενίσχυση του συστήματος Εταιρικής Διακυβέρνησης
Οι αδυναμίες στις πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης κυρίως στον τραπεζικό τομέα, αναγνωρίστηκαν ως βασικός παράγοντας της χρηματοπιστωτικής κρίσης στο νησί. Για το σκοπό αυτό, απαιτείται από όλους τους τοπικούς φορείς αυστηρότερο πλαίσιο και υψηλότερα πρότυπα εταιρικής διακυβέρνησης, προκειμένου να προωθηθεί η ορθή συμπεριφορά προς το συμφέρον όλων των ενδιαφερομένων.
Μετά τα βαριά πλήγματα της τελευταίας δεκαετίας, κυρίως στον τραπεζικό τομέα, η Κύπρος είναι σε προχωρημένα πλέον στάδια αντιμετώπισης των αδυναμιών όσων αφορά την εταιρική διακυβέρνηση, μέσω πρόσφατων αλλαγών στον Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης καθώς και άλλα πλαίσια.
Σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου
H διοικητική δομή ενός συμβουλίου είναι ένα νομικό πρότυπο για όλους τους τύπους οντοτήτων. Ωστόσο, ο κώδικας Εταιρικής Διακυβέρνησης αναφέρει ότι κάθε εισηγμένη σε χρηματιστήριο εταιρεία, πρέπει να διευθύνεται και να ελέγχεται από ένα αποτελεσματικό διοικητικό συμβούλιο.
Με τον όρο αποτελεσματικό διοικητικό συμβούλιο, εννοείται - μεταξύ άλλων - η ισορροπία ανάμεσα στους ανεξάρτητους μη εκτελεστικούς συμβούλους και άλλα διευθυντικά στελέχη, ώστε να η διαδικασία λήψης αποφάσεων να είναι ανεξάρτητη και προς όφελος των μετόχων και άλλων ενδιαφερομένων.
Επιπλέον, οι ρόλοι του προέδρου και του εκτελεστικού διευθυντή δεν πρέπει να κατέχονται από το ίδιο άτομο για αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων καθώς και του γεγονότος κατοχής υπερβολικής δύναμης από ένα άτομο. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ τους πρέπει να καθορίζεται πάντα με σαφήνεια, να διατυπώνεται γραπτώς και να συμφωνείται από το διοικητικό συμβούλιο.
Σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου – Αποτελέσματα Κυπριακών Εταιρειών
Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της Infocredit Group (Μάρτιος 2019), 50% των ενεργών εταιρειών εγγεγραμμένων στην Κύπρο έχουν 2 διευθυντές μόνο, ενώ εξαιρετικά υψηλό είναι το ποσοστό των εταιρειών εκ των οποίων το Δοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από 1 μέχρι 3 Διευθυντές, που φτάνει στο 90%.
Πέραν του γεγονότος ότι η πλειοψηφία των εταιρειών εγγεγραμμένων στην Κύπρο ανήκει στην κατηγορία των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, με προσωπικό που δεν ξεπερνάει τα 250 άτομα, εντούτοις η αναλογία μεταξύ διευθυντών και εργαζομένων είναι σχετικά χαμηλή.
Πιο συγκεκριμένα, εταιρείες που απασχολούν πάνω από 5 Διεθυντές ανέρχονται στο εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό του 2% δεδομένου ότι στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται βέβαια εταιρείες μεγαλύτερου μεγέθους, όπως τραπεζικά ιδρύματα, μεγάλα δικηγορικά, λογιστικά και ελεγκτικά γραφεία.
Η διαφορετικότητα των φύλων
Είναι γεγονός ότι οι Διευθυντικές θέσεις είναι ανδροκρατούμενες με τα ποσοστά γυναικών εμπλεκομένων στα Διοικητικά Συμβούλια κυρίως Ευρωπαικών χωρών να είναι συγκριτικά χαμηλά.
Με το πέρασμα του χρόνου βέβαβα, παρατηρείται μια βελτιωμένη ισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών στα διοικητικά συμβούλια. Σύμφωνα με τις τελευταίες στατιστικές του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου, υπήρξε μικρή αύξηση του ποσοστού των γυναικών που συμμετέχουν σε διοικητικά συμβούλια εταιρειών εισηγμένων στη ρυθμιζόμενη αγορά (σε 10%) και στην αγορά των αναδυόμενων εταιρειών (στο 16%) στην Κύπρο.
Σημαντική αύξηση παρουσιάζουν οι γυναίκες στις διευθυντικές θέσεις των κυπριακών εταιρειών, οι οποίες δεν περιορίζονται μόνο στις εταιρείες που είναι εισηγμένες στη ρυθμιζόμενη αγορά ή στην αγορά αναδυόμενων εταιρειών που αναφέρεται ανωτέρω. Γενικά, το συνολικό ποσοστό των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των Κυπριακών εταιρειών έχει αυξηθεί στο 33%, ποσοστό υψηλότερο όλων των εποχών για το νησί.
Αποδοχές Διοικητικών Στελεχών
Μια τυπική και διαφανής διαδικασία θα πρέπει να θεσπιστεί από όλες τις κυπριακές οντότητες για την ανάπτυξη πολιτικής όσων αφορά την αμοιβή των εκτελεστικών συμβούλων καθώς και για τον καθορισμό των αμοιβών των μεμονωμένων διευθυντών. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι διευθυντές δεν επιτρέπεται, για ιδιοτελής λόγους, να συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της αμοιβής τους με οποιονδήποτε τρόπο.
Ο κώδικας αναφέρει ότι πρέπει να συσταθεί επιτροπή αμοιβών για να διατυπώνει συστάσεις προς το διοικητικό συμβούλιο σχετικά με το πλαίσιο και το επίπεδο αμοιβής και να καθορίζει συγκεκριμένα πακέτα.
Η επιτροπή αμοιβών πρέπει να αποτελείται αποκλειστικά από μη εκτελεστικούς διευθυντές για την αποφυγή ενδεχόμενων συγκρούσεων συμφερόντων και τουλάχιστον ένα από τα μέλη της θα πρέπει να διαθέτει κατάλληλο επίπεδο εμπειρίας στην πολιτική αποδοχών.
Η έκθεση για την εταιρική διακυβέρνηση στους μετόχους θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει μια δήλωση σχετικά με την πολιτική αποδοχών και τα κριτήρια που ακολουθούνται καθώς και λεπτομέρειες για τις αμοιβές τόσο των εκτελεστικών όσο και των μη εκτελεστικών διευθυντικών στελεχών.
Απαιτήσεις γνωστοποίησης
Εκτός από την έκθεση για τη διακυβέρνηση απευθυνόμενη προς τους μετόχους, απαιτούνται περαιτέρω γνωστοποιήσεις για διαφορετικούς τύπους οντοτήτων. Ειδικότερα, ο νόμος περί διαφάνειας απαιτεί την γνωστοποίηση περισσοτέρων οικονομικών πληροφοριών από νομικές οντότητες των οποίων οι κινητές αξίες έχουν εισαχθεί προς διαπραγμάτευση σε ρυθμιζόμενη αγορά.
Σε περιπτώσεις συγκεκριμένων περιστάσεων, η ανάγκη δημοσίευσης τριμηνιαίων καθώς και εξαμηνιαίων χρηματοοικονομικών και άλλων εκθέσεων, που περιέχουν ενδιάμεσες οικονομικές καταστάσεις και πληροφορίες όσων αφορά τους εκδότες μετοχών ή χρεωστικών τίτλων, είναι μερικές από αυτές.
"Η χρηματοοικονομική κρίση και συγκεκριμένα η επίπτωσή της στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου, έχει ωθήσει όλες τις τοπικές επιχειρήσεις και τις εποπτικές αρχές να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της καλής εταιρικής διακυβέρνησης και την αποτελεσματική στρατηγική διαχείρισης κινδύνων"
Περαιτέρω υποχρεώσεις γνωστοποίησης επιβάλλονται από τον νόμο περί χειραγώγησης της αγοράς για την εξάλειψη των συναλλαγών εμπιστευτικών πληροφοριών.
Ειδικότερα, στο άρθρο 11 του νόμου περί χειραγώγησης της αγοράς, ορίζεται ότι οι εταιρείες που ασχολούνται με χρηματοπιστωτικά μέσα που διακινούνται σε ρυθμιζόμενη αγορά, υποχρεούνται να δημοσιεύουν εμπιστευτικές πληροφορίες που τους αφορούν άμεσα και επηρεάζουν σημαντικά τις τιμές των σχετικών μέσων.
Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να δημοσιεύονται έγκαιρα στον ιστότοπο της κάθε εταιρείας και να ανακοινώνονται επίσης στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου - το οποίο στη συνέχεια θα δημοσιεύει τα σχετικά στον ιστότοπό του - καθώς και στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Κύπρου.
Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου
Προκειμένου να βελτιώσει τις τρέχουσες τάσεις και να μετατρέψει τη συμμόρφωση σε μια ευκαιρία βελτίωσης του οικονομικού προφίλ των τοπικών επιχειρήσεων ώστε να μην αποτελεί απλώς γραφειοκρατική επιβάρυνση, το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου έχει συστήσει συμβουλευτική επιτροπή, για ενίσχυση του θεσμού Εταιρικής Διακυβέρνησης καθώς και πλήρης στήριξης όλων των τοπικών εταιριών όσων αφορά το συγκεκριμένο θέμα.
Η εν λόγω επιτροπή απαρτίζεται από εκπροσώπους τοπικών αρχών και συμμετεχόντων στην αγορά και είναι υπεύθυνη για την υποβολή προτάσεων στο Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου, προκειμένου να διατηρηθεί ο κώδικας διακυβέρνησης σε συνάρτηση με τις νέες τοπικές και διεθνείς εξελίξεις και πρακτικές.
Όσον αφορά τα πάραπάνω, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι πρόκειται για μερικές από τις αλλαγές στον κώδικα και τις πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα της διακυβέρνησης. Η τραπεζική κρίση στην Κύπρο αποτέλεσε ένα σημαντικό κεφάλαιο για όλες τις τοπικές επιχειρήσεις, καθώς και τις ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές, μέσω των οποίων όλες οι οντότητες, έχουν πλέον συνειδητοποιήσει τη σημασία των καλών στρατηγικών εταιρικής διακυβέρνησης και διαχείρισης κινδύνων.
Infocredit Group
Τηλ.: +357 22 398 000
Maria Evangelou
Business Advisory Consultant – Infocredit Group
Air Jordan 1 Retro High OG "Board of Governors" White/Black-Royal Blue